http://hamyar.blogfa.com

درس ششــم           پایه هشتــم                

( راه ) موصوف / ( نیک بختی ) صفت          (  یک ترکیب وصفی است ).  

متن درس

یکی از مهارت های اصلی زبان ......

 درک پیام متن :  

دانش ادبی و زبانی و معنی کلمات متن

گام ( قدم )   /    باز خوانی ( باز  قید تکرار  ) به معنی دوباره خوانی

  تلفظ ( خواندن  )  /   مطابقت (هم خانواده اش تطبیق) در کنار هم قرار دادن و مقایسه کردن /  تلفظ ( نحوه خواندن ) /

 خوانش ( اسم مشتق ) خوان + -ِش  ( بخوان : ( بن فعل مضارع است

صفت چیست؟

صفت مقوله ی واژگانی است که هسته ی گروه صفتی واقع می شود. صفت کلمه یا عبارت و یا جمله ای است که با اسم یا جانشینان آن می آید تا ویژگی آن را بیان کندیا مطلبی به مفهوم آن بیفزاید.

صفت از نظر تقدم و تاخر نسبت به موصوف خود بر دو قسم است: صفت پیشین و صفت پسین.

صفت های پیشین عبارتند از: صفت اشاره، صفت پرسشی، صفت تعجبی، صفت مبهم ، صفت عالی.

صفت های پسین عبارتند از: صفت شمارشی ترتیبی و صفت بیانی.

صفت از نظر درجه بندی به سه دسته تقسیم می شود: صفت مطلق و صفت تفضیلی و صفت عالی.

صفت مطلق پایه ی صفت است که با اضافه کردن « تر » و « ترین » به پایان آن، می توان صفت های تفضیلی و عالی ساخت؛ مانند : زیباتر و زیباترین.

می خواهیم شعر محمود درویش در مورد نوجوان فلسطینی « محمد الدوره » رابه سبکی جدید معنی کنیم .

محمود درویش شاعر حماسه سرای فلسطینی بود که آوازه ای جهانی داشت و سروده های او برای مبارزات

آزدیخواهانه خلق فلسطین بازتاب جهانی یافت.این شعر را دکتر «عبدالحسین فرزاد» در کتاب «رویا و کابوس»

ترجمه کرده است .

وقتی به عنوان معلم در شعر محمود درویش دقیق شدم  ، خوب دریافت نکردم  ، سراغ او را گرفتم که سال ها

پیش دار فانی را وداع گفته است ، در عالم خیال گفتگویی با وی ترتیب دادم و بعد از کلی احوالپرسی و چاق

سلامتی از وی خواستم شعر را برایم توضیح دهد :

-   استاد می توانید در مورد شعرتان که در مورد شهادت « محمد الدوره » در کتاب فارسی هشتم به چاپ رسیده

بیشتر توضیح دهید ؟

شيوه نامة ارزش يابي درس فارسي،املا و آموزش مهارت هاي نوشتاري(نگارش وانشا)

پايه هاي هفتم وهشتم دورة اوّل متوسطه

خوش بختانه

شيوه نامة جدید ارزش يابي درس فارسي،املا و آموزش مهارت هاي نوشتاري تصویب ودر تاریخ 93/9/1 به شمارۀ 101/1/18501به صورت بخشنامه به مدارس کشور روانه شده است.

مقدّمه

ارزش يابي يکي از عناصر بسيار مهم برنامه درسي است که تنها به پرسش‌هاي کلاسي يا آزمون هاي پاياني محدود نمي شود. وقتي که محصول برنامه درسي به شکل بسته ي آموزشي در اختيار مخاطبان و مجريان قرار گرفت، انتظار مي‌رود معلمان به منظور اطمينان از ميزان تحقق اهداف برنامه، از آزمون‌ها و شيوه‌هاي متنوّع، براي ارزش يابي استفاده کنند. پيشنهاد مي شود در انتخاب شيوه هاي ارزش يابي اصول زير رعايت شود:

1 – شيوه ي ارزش يابي بايد با اهداف آموزشي و ساير عناصر برنامه، متناسب باشد و معلوم کند که هر کدام از شيوه ها و مهارت ها چه دانش، مهارت و نگرشي را مي‌سنجد.

2 – شيوه ي ارزش يابي بايد با رويکرد برنامه تناسب داشته باشد، مثلاً در برنامه اي که فعاليت محور و مهارتي است، شيوه‌هاي ارزش‌يابي در عين توجه به فرايند آموزش، نتيجه و ميزان كسب مهارت آموزشي را نيز مورد توجّه و سنجش قرار مي دهد.

3 – شيوه ي انتخاب شده، نسبت به ساير شيوه ها، کارآيي بيشتري داشته باشد.

4 – به تناسب ماهيت اهداف و ساير عناصر برنامه از شيوه هاي متنوّع، استفاده شود.

براي ارزش يابي ازميزان تحقق اهداف برنامه ي درسي زبان و ادبيات فارسي دوره ي اوّل متوسطه، جهت گيري‌ها متنوّعي قابل طرح  است. در اين برنامه با توجّه به اصول و مباني آموزش زبان و ادبيات فارسي و نيز اهميت برخي روش هاي ارزش يابي در اين درس به اصول زير تکيه و تأکيد مي شود:

1 – ارزش يابي از مهارت هاي خوانداري زبان

2 – ارزش يابي تلفيقي از مهارت هاي نوشتاري زبان

3 – ارزش يابي از فرايند آموزش و فعاليت هاي دانش آموزان

4 – ارزش يابي مستمر (تکويني) در کنار ارزش يابي پاياني

با توجه به ماهيت برنامه‌ي درسي زبان و ادبيات فارسي و نيز نوع ارزش يابي حاکم بر آموزش، براي ارزش‌يابي اين درس، روش‌هاي زير پيشنهاد مي شود:

1 – آزمون کتبي

2 – آزمون شفاهي

3 – مشاهده ي رفتار

براي استفاده‌ي درست از روش‌هاي فوق ورعايت رويکردهاي ارزش‌يابي در اين برنامه، از ابزارهاي زير مي‌توان بهره گرفت:

1 – آزمون کتبي شامل سوالات تکميل کردني، پاسخ كوتاه، انشايي و ... از ريز مهارت هاي نوشتاري.

2 –  آزمون شفاهي شامل پرسش هاي شفاهي از مهارت هاي گوش دادن، سخن گفتن ، خواندن، درك متن و ريزمهارت هاي خوانداري (لحن، تكيه و...).

3 – چک ليست، ابزار اندازه گيري عملکرد دانش آموز در مهارت هاي ارتباطي، توانايي هاي ذهني، شرکت در فعاليت هاي گروهي و مهارت هاي شفاهي زبان.

شيوه نامه ي ارزش يابي فارسي

 جدول ساعات و مواد درسي زبان و ادبيات فارسي دورة اوّل متوسطه

ارزش يابي آزمون هاي مستمر و پاياني درس هاي فارسي و درك متن(مهارت خواندن و کاربست ريزمهارت هاي خوانداري)، املا (مهارت درست نويسي و توانايي تشخيص شکل هاي صحيح نوشتاري) و درسآموزش مهارت‌هاي نوشتاري(نگارش و انشا) ، به شرح زير است:

1 – خواندن فارسي و درك متن: شفاهي –  كتبي (20 نمره)

ارزش يابي تکويني: 20 نمره: شفاهي

آزمون تکويني (مستمر) مي تواند شامل موارد زير باشد: روخواني متن با رعايت آهنگ و لحن مناسب آن، درک مطلب، خود ارزيابي، دانش هاي زباني و ادبي، کارگروهي و مشاركت در گفت وگو، حفظ شعر، مطالعه و کتاب خواني و پژوهش، توانايي در سخنوري و فن بيان، پاسخ به فعاليت ها و تمرين ها، شعرخواني و روان خواني.

يادآوري: نمره ي هر يک از ريز مواد بالا، به تشخيص معلّم و متناسب با فرآيند آموزش و شرايط کلاس و درس تعيين مي شود.

 ارزش يابي پاياني: 20 نمره : كتبي

نمره گذاري درس ادبيات فارسي پايةهفتم و هشتم دورة اول متوسطه

نمره ي نهايي: ميانگين ارزش يابي تکويني و پاياني است. (20=2: 40=20+20)

يادآوري: در هر نوبت به دلخواهِ دانش آموز، فقط يک شعر حفظي خواسته شود.

 2 – املاي فارسي: کتبي (20 نمره)

- ارزش يابي تکويني، 20 نمره: 20 نمره املاي تقريري تقسيم بر دو + 10 نمره فعاليت هاي املايي بخش نوشتن و پرسش هاي معلم ساخته

- ارزش يابي پاياني، 20 نمره: 20 نمره املاي تقريري .

* نمره ي نهايي:  ميانگين ارزش يابي تکويني و پاياني (20=2: 40=20+20)

يادآوري: املاي تکويني هميشه از درس خوانده شده، نيست. مي‌توان از درس‌هاي پيشين و حتي ديگر کتاب‌هاي درسي همان پايه نيز املا گفت.

  تذكّر: همچنان كه در سال هاي گذشته، يادآور شده‌ايم؛ تشديد (  ّ ) به عنوان يكي از نشانه‌هاي گفتاري زبان فارسي، آموزش داده مي‌شود؛ امّا در ارزش‌يابي درس املا، نمره‌اي به آن تعلّق نمي‌گيرد.

   3- آموزش مهارت هاي نوشتاري(نگارش و انشا): كتبي (20 نمره)

ارزشيابي اين درس در دو بخش صورت مي گيرد:

الف) ارزشيابي فراي                                                 ب) ارزشيابي پاياني

الف) ارزشيابي فرايندي(مستمر)،(20 نمره) (18+ 2)

       ارزشيابي  فرايندي،  ارزشيابي عمكردي است كه همزمان با پيشرفت فرايند «ياد دهي- يادگيري» و دقيقاً مبتني بر آموزه هاي كتاب  درسي صورت مي گيرد ؛ يعني معلّم پس از آموزش درس و به محض ورود به فعّاليّت هاي نگارشي ارزشيابي را آغاز مي كند.

ارزشيابي  فرايندي در دو بخش و مبتني بر موارد زير است:

 -بازشناسي(  تشخيصي)،(تمرين  شماره 1 هر درس)، اين تمرين ها در پي سنجش و تقويت  توانايي بازشناسي دانش آموزان است .        

-  آفرينش ( توليدي) ( تمرين شماره 2 هر درس) ، اهداف آموزشي اين تمرين ها، تقويت توانايي  مهارت نوشتن  بر اساس آموزه هاي هر درس است.

-  داوري ( تحليلي)( تمرين شماره 3 هر درس)، هدف اين تمرين ها پرورش توانايي مهارت نقد و  تحليل نوشته ها، بر اساس سنجه هاي كتاب است.

1)مهارت نوشتن:(18نمره)

  -  تصوير نويسي(انشاي آزاد) ، تصوير نويسي با هدف  بالا بردن دقّت در نگاه و درك عناصر بصري و در نهايت، تقويت مهارت نوشتن، طراحي شده است.

 -   بازنويسي حكايت: در باز نويسيِ  حكايت،  تاكيد بر  باز نويسي به زبان ساده و ساده نويسي است.

-  گسترش مثل:در اين بخش،  بازآفريني، گسترش دادن و افزودن شاخ و برگ به اصل مَثل مورد تاكيد است.

 - درست  نويسي:درست نويسي ها با هدف  آموزش هنجار هاي نوشتن و آشنايي با  كاربرد درست واژگان  نوشتار معيار در ساختار كتاب، گنجانده شده اند.                 

* ياد آوري :  هيچ يك از اين عناصر و فّعاليّت ها  به تنهايي موضوعِ آموزش  و ارزشيابي نيستند؛ بلكه  همه در   خدمت تقويت توانايي نوشتن هستند. بنابراين  پيشرفت دانش آموزان در مهارت نوشتن، هدف اصلي است.

  ب) ارزشيابي پاياني( 20 نمره)

        بر پاية رويكرد اصلي اين برنامه كه « آموزش مهارت هاي نوشتاري» است. همة  عناصر سازه اي و محتوايي  كتاب به دنبال پرورش  «مهارت نوشتن»  هستند؛  بنابراين تمام  آموزه هاي درس، فعّاليّت هاي نگارشي، تصوير نويسي يا انشاي آزاد، بازنويسي حكايت و گسترش مثل ، نهايتا بايد به توليد يك متن مناسب  بينجامد كه كم و بيش همة  نتايج  آزمون  فرايندي را در بر گيرد؛ اين  نتايج در هر نوبت  و در قالب آزمون پاياني ارزشيابي مي شود.

   در ارزشيابي پاياني چند موضوع تعيين مي شود  تا دانش آموز يك موضوع را برگزيند و در بارة آن، متني بنويسد. نوشتة دانش آموز، بر پاية سنجه هاي زير، ارزشيابي مي شود.

نمره نهايي: ميانگين ارزشيابي فرايندي( مستمر) و ارزشيابي پاياني است. (20=2÷40=20+20) .

در صورت برخورداري نوشته از فضاي خلاقانه و نگاه نو، مي توان از برخي کاستي هاي ظاهري و کم اهميت مانند خط خوردگي ها، چشم پوشي کرد.

تذكّر: درس فارسي شامل سه عنوان مستقل است كه هر يك نمره ي جداگانه اي دارند. تفكيك عناوين و ساعات، نبايد بهانه‌اي شود براي توزيع مواد درسي ميان چند دبير، با توجّه به رويكرد تلفيقي و درهم تنيدگي مهارت هاي زباني، ضرورت دارد، چهارساعت فارسي در يك كلاس، به يك دبير واگذار گردد.                                                                              گروه زبان و ادب فارسي

دفترتاليف كتاب هاي درسي

 (بنابراین با توجه به این شیوه نامۀ وزارتی ،ارزشیابی پایانی نوبت اول و دوم کتاب مهارت های نوشتاری فقط چند موضوع به دانش آموزان داده می شود وبا توجه به ساختار کتاب متن وانشا تولید کنند و در ارزش یابی پایانی موضوعات تصویرنویسی،مثل نویسی وحکایت نگاری نداریم.) در بخش خواندن متن تولیدی که 2نمره اختصاص داده شده ، 2 نمرۀ خواندن مربوط به ارزش یابی مستمر وتکوینی در طول سال است؛ نه ارزش یابی پایانی.!

آن است که شاعر یا نویسنده به تناسب سخـن خـویش ، حکایـت ، داستـان یا نمونه و مثالی را ذکر می کند تا از این طریق ، مفاهیم و نظریات خود را به خواننده یا شنونده منتقل نماید و آنچه در این میان مهم است نتیجه ی تمثیل می باشد که می تواند سرمشقی برای موارد متفاوت باشد .

نکته : در این داستان ها و حکایات ( تمثیل ها ) هر یک از حیوانات یا اشیا و جمادات نماد و نشانه ی چیزی هستند .

مثلاً در درس عبرت از کتاب سال اوّل شیر نماد حق و قدرت مطلق ، گرگ نماد انسان های خود بین و گستاخ و روباه نماد انسان های عبرت پذیر و تسلیم شده می باشند .

در کتاب پیش دانشگاهی مبحث حسب حال درسهای ( افسانه ی عاشقی و تسلی خاطر ) هر دو داستانی تمثیلی است که اوّلی ، شاعر با آوردن داستانی تمثیلی این نکته را یادآور شده است : « انسان باید از موحبت عشق بر خوردار باشد ودر داستان تسلی خاطر جامی در پی آن است که این نکته ی عرفانی را متذکر شود : « خاطر از یاد معشوق پر کرد . »

ارسال المثل

اگـر گـوینده در کلام خود ضرب المثلی را آگاهانه به کار گیـرد و یا کلام او بعداً ضـرب المثل شود ، می گوییم دارای آرایه ی ارسال المثل است .

مثال ۱ : آن دم که دل به عشق دهی خوش دمی بود در کار خیر حاجت هیچ استخاره نیست

مثال ۲: تــو نیکــی میـکـن و در دجـــله انــداز کـــه ایــزد در بیــابانــت دهـــد بــاز

( همه ی بیت ضرب المثل است )

اسلوب معادله

نکته ۱ : ایهام نوعی بازی با ذهن است به گونه ای که ذهن را بر سر دوراهی قرار می دهد .

نکته ۲ : انتخاب یکی از دو معنی ایهام در یک لحظه بر ذهن دشوار است و این امر باعث لذت بیشتر خواننده می شود .

نکته ۳ : شرط شناخت ایهام در آن است که خواننده معانی مختلف یک واژه را بداند .

مثال : حکایت لـب شیرین کلام فرهاد است شکنج طره ی لیلی مقام مجنون است

توضیح : واژه « شیرین » دو معنی دارد : ۱- خوشمزه و گوارا ۲- نام معشوقه ی فرهاد

ایهام تناسب : به کار گیری واژه ای با حداقل دو معنی که یک معنی آن مورد نظر شاعر و پذیرفتنی است و معنی دیگر با کلمه یا کلماتی از بیت یا عبارت تناسب دارد .

نکته : ایهام تناسب مجموعه ای از ایهام و مراعات نظیر است .

مثال ۱ : چـون شبنم افتـاده بـدم پیش آفتاب مهرم به جان رسید و به عیوق بر شدم

توضیح : واژه ی « مهر » ایهام تناسب دارد ، چون معنی مورد نظر شاعر عشق و محبت است اما غیر از این معنی واژه ی « مهر » به معنی خورشید است که در این صورت با واژه های « عیوق و آفتاب » تناسب دارد .

مثال ۲ : گـر هـزار اسـت بلبـل این بـاغ همـه را نغمـه و تـرانه یکـی اسـت

توضیح : واژه ی « هزار » به دو معنی است : ۱- بلبل ۲- عدد هزار که در این جا منظور شاعر معنی دوم است اما غیر از معنی فوق کلمه ی « بلبل » با کلماتی چون « باغ ، نغمه و ترانه » تناسب دارد .

نکته : اصل استعاره بر تشبیه استوار است و به دلیل اینکه در استعاره فقط یک رکن از تشبیه ذکر می شـود و خواننده را به تلاش ذهنی بیشتری وا می دارد ، لذا استعاره از تشبیه رساتر ، زیباتر و خیال انگیز تر است .

انواع استعاره : با توجه به اینکه در استعاره یکی از طرفین تشبیه ذکر می شود ، آن را بر دو نوع تقسیم کرده اند . ۱- استعاره ی مصرحه ۲- استعاره ی مکنیه

استعاره ی مصرحه ( آشکار ) : آن است که « مشبه به » ذکر و « مشبه » حذف گردد . ( در واقع مشبه به جانشین مشبه می شود . )

انشاء به معني نظم دادن به فكر به معني ايجاد كلام و سخن و نگارش آن است.

هدفهاي آموزش انشا

روش آموزش انشاء